Historia Gdańska

Gdańsk to portowe miasto na północy Polski, posiadające prawa powiatu. Wraz z Gdynią i Sopotem tworzy on Trójmiasto. Położony jest nad Morzem Bałtyckim, u ujścia Motławy do Wisły, nad Zatoką Gdańską, na Pobrzeżu Gdańskim. Jest stolicą województwa pomorskiego oraz archidiecezji gdańskiej. Jest nie tylko głównym węzłem komunikacyjnym w północnej Polsce, ale także centrum kulturalnym, naukowym i gospodarczym tej części kraju. Jest jednym z najstarszych miasta Polski. Zajmuje szóste miejsce w Polsce pod względem ludności oraz pod względem powierzchni. Na jego terenie można znaleźć wiele architektonicznych zabytków. Na Głównym Mieście znajdują się: Ratusz Główny Miasta, Dwór Artusa, Fontanna Neptuna, Brama Świętojańska czy Kościół Mariacki (największa w Europie średniowieczna świątynia z cegły). Stare Miasto w Gdańsku może pochwalić się m.in. Kościołem św. Katarzyny, Ratuszem Starego Miasta, Małym i Wielkim Młynem, a także Pomnikiem Obrońców Poczty Polskiej. Do ważnych historycznie miejsc w Gdańsku należy także Westerplatte, Oliwa oraz Twierdza Wisłoujście. Turyści mogą zwiedzić również gdańskie muzea, teatry lub Operę i filharmonię. Zabytki Gdańska znajdują się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego. Urządzane są tu festiwale, np. Festiwal Dobrego Humory, Festiwal Szekspirowski, All About Freedom Festival.

Gdańsk uważa się za symboliczne miejsce wybuchu II wojny światowej oraz upadku komunizmu w Europie Wschodniej.

Prezydentem tego miasta jest od 1998 roku Paweł Adamowicz.

Historia Gdańska obejmuje ponad tysiąc lat. Swój początek miała w IX wieku. Gdańsk rozwijał się jako osada rolniczo – rybacko – rzemieślnicza. Ok. 975 roku z inicjatywy Mieszka I wybudowano gród z portem, leżący nad rzeką Motławą. Pomorze Wschodnie wraz z Gdańskiem było ważnym i strategicznym obszarem z dostępem do morza. Dlatego też Piastowie usilnie zabiegali o przywrócenie ścisłych związków Pomorza z Polską. W 1119 roku Bolesław Krzywousty przyłączył Gdańsk do Polski. W 1236 roku uzyskał on prawa miejskie z rąk księcia pomorskiego Świętopełka II. Następnie gród został opanowany przez Krzyżaków (1308 r.), którzy wybudowali tu zamek. Ok. 1400 r. zespół gdański składał się z trzech Miast: Głównego, Starego, Młodego oraz Osieka. Tutejsza ludność bogaciła się na handlu zbożem i drewnem. W 1440 roku miasto przystąpiło do Związku Pruskiego. W czasie wojny trzynastoletniej Polska odzyskała Pomorze Gdańskie. Zostało to udokumentowane aktem inkorporacji Prus do Polski, wydanym przez Kazimierza Jagiellończyka w 1454 roku. Trzy lata później nadał on miastu przywileje stanowiące podstawę prawną jego autonomii. Gdańsk stał się integralną całością i posiadł prawo bicia własnej monety, kontroli żeglugi w porcie i wolnego przewozu towarów z Polski oraz Litwy.

Dalsze dzieje Gdańska były nieco bardziej burzliwe od wcześniejszych. Król Zygmunt August próbował utworzyć na jego terenie bazę floty wojennej, a Stefan Batory chciał ukrócić potęgę miasta poprzez prowadzenie z nim otwartej wojny. Złoty okres Gdańska przypadł na XVII wiek. Miasto było jednym z największych i najbogatszych w Europie. To właśnie w tym czasie wzniesiono najwięcej budowli (m.in. ponad 300 spichlerzy i liczne kamieniczki). Wtedy też Gdańsk otoczył się jedną z najpotężniejszych fortyfikacji w Europie. Kolejny wiek przyniósł zastój gospodarczy. Pierwszy rozbiór Polski spowodował odcięcie się miasta od terytorium Królestwa Polskiego. W 1793 roku, po drugim rozbiorze Polski, Gdańsk trafił pod panowanie pruskie. Czternaście lat później, w wyniku wojen napoleońskich, po raz pierwszy stał się on Wolnym Miastem,. Zaczął rozwijać się tu przemysł wojenny i stoczniowy. W latach 1850 – 1870 uruchomiono pierwsze połączenia kolejowe, wodociąg miejski, gazownię, tramwaj konny oraz wybudowano Muzeum Miejskie. W 1904 roku została otwarta Politechnika Gdańska. W wyniku postanowień Traktatu Wersalskiego oficjalnie powołano do istnienia Wolne Miasto Gdańsk (1920 r.).

Atak Niemców na Westerplatte oraz Pocztę Polską w Gdańsku rozpoczął II wojnę światową (1.09.1939 r.). Miasto dwukrotnie zostało poddane alianckim bombardowaniom. Największe zniszczenia przyniosło miastu przybycie do niego Armii Czerwonej i wyzwolenie go w marcu 1945 roku. Dokonano grabieży, wysiedlono do Niemiec pozostałych gdańszczan i osiedlono tu repatriantów z Kresów Wschodnich, a także ludność z Pomorza i centralnej Polski. W kolejnych latach Gdańsk został stopniowo odbudowany. Rozbudowano stocznię, dzięki czemu wzrosła liczba ludności w mieście. W latach siedemdziesiątych wybudowano Rafinerię, Port Północny oraz Siarkopol. Utworzono także Uniwersytet Gdański. Miasto znów stało się największym portem bałtyckim. W 1968 roku miały tu miejsce wystąpienia robotniczo-inteligenckie, skierowane przeciwko władzy komunistycznej. Dwa lata później wybuchł strajk w Stoczni Gdańskiej. Wtedy też przywrócono światu Ratusz Głównego Miasta, będący jednym z najcenniejszych zabytków architektury oraz dokumentów historii. W 1980 roku zalegalizowano tu największy i jedyny w Europie Środkowo-Wschodniej niezależny ruch społeczny Solidarność. Powstały pierwsze niezależne związki zawodowe, co też zakończyło kolejną falę robotniczych protestów. W 1987 roku przybył do Gdańska papież Jan Paweł II.

W dniu dzisiejszym Gdańsk jest handlowym i turystycznym centrum polskiego Wybrzeża. Stanowi również siedzibę siedmiu wyższych uczelni, szesnastu instytutów naukowych, teatrów, muzeów i galerii sztuki. Wygląd tego wyjątkowego miasta to połączenie przeszłości z teraźniejszością.